Historia parkietu związana jest w nierozerwalny sposób z dziejami architektury i dekoracji wnętrz. Ewolucja, jaką przeszły podłogi drewniane od prostych średniowiecznych desek, poprzez zdobione, intarsjowane tafle parkietowe, aż do parkietów klepkowych - w naszych czasach zatoczyła krąg. Współcześnie stosuje się wszystkie rodzaje parkietu oraz jego nowe odmiany, jednak wciąż najbardziej cenioną podłogą drewnianą są ekskluzywne tafle parkietowe.
Historycznie rozróżniano dwa podstawowe rodzaje tafli parkietowych - lite i dwuwarstwowe. Tafle lite, zazwyczaj wykonywane z drewna dębowego, miały najczęściej formy kwadratu lub prostokąta. Z czasem jednak, gdy wzornictwo podłóg znacznie się skomplikowało wprowadzając płynne linie i ornamenty roślinne, nastąpiła zmiana w konstrukcji tafli. Tafle lite zastąpiono dwuwarstwowymi (obtogowanymi).
Zbudowane byty one z warstwy spodniej, w formie ramiaka sosnowego, na który naklejany byt obłóg z twardego i kolorowego drewna liściastego.
Do dnia dzisiejszego rzadko kiedy te piękne intarsjowane tafle przetrwały w formie niezmienionej. Wymagają one starannej konserwacji, renowacji, a niekiedy wręcz rekonstrukcji. Wykonanie tego typu prac wymaga dużego doświadczenia i zasobu wiedzy warto więc roboty te zlecić profesjonalnym firnom produkcyjnym i rzemieślniczym, które o ile to możliwe legitymują. się kwalifikacjami konserwatorskimi.
Konserwacja, renowacja czy rekonstrukcja tafli parkietowych w największym stopniu zależna jest od stanu budulca, z jakiego są one wykonane.
Dotyczy to stanu drewna - obecności owadów, zawilgocenia, rozeschnięcia, czy zmian natury technicznej i estetycznej.
Niezmiernie ważnym jest wykonanie opisu planowanego przebiegu prac i użycia materiałów w zależności od tego, jaki stan obecny badanego parkietu zastaliśmy.
Szczegółowa analiza parkietu pozwoli nam na przebieg dalszych prac naprawczych, poczynając od odnowienia podłogi aż po jej całkowitą rekonstrukcję.

Od najdawniejszych czasów do konserwacji podłóg drewnianych stosowano wosk i olej.
Byty to techniki powszechnie znane i używane, jednak bardzo uciążliwe, zarówno w wykonaniu, jak i w dalszym użytkowaniu. Wosk kładziony byt na gorąco, a czynność tę wykonywano parokrotnie, dbając by warstwy wosku byty tej samej grubości. Całość wywoskowanej podłogi polerowano, aż do uzyskania pięknego połysku. Drewno po wywoskowaniu nabierało ciemniejszej, nasyconej barwy, a parkiet stawał się bardziej elegancki. W trakcie użytkowania takich parkietów drobinki brudu i kurzu osiadały na warstwie wosku, trzeba więc byto podłogę ciągle polerować. Parkiet pokryty woskiem należało chronić przed zamoczeniem. Podłoga zabezpieczona w ten sposób spełniała jednak wysokie wymagania techniczne, utwardzała się i była odporna na ścieranie. Gorący wosk, wnikając w głąb porów drewna, działał jak impregnat. Podobnie czyniono przy nakładaniu gorącego oleju, jednak starano się tę metodę stosować rzadko, ponieważ drewno ciemniało w nadmierny sposób. Po wejściu na rynek lakierów do podłóg, w pierwszych latach produkowanych najczęściej na bazie żywic, utrzymanie parkietów w czystości nie nastręczało większych kłopotów. Problemem była natomiast zbyt mata wytrzymałość powłok i ich łatwopalność. Obecnie, poprzez zastosowanie twardych lakierów poliuretanowych, możliwe stało się zapewnienie dobrej ochrony zewnętrznej parkietów. Oczywiście przy odnawianiu parkietów należałoby się zastanowić także nad pozbyciem się szpecących szpar pomiędzy drewnianymi elementami. W przypadku parkietu nowego lub wcześniej lakierowanego nie ma z tym zbytniego kłopotu. Wystarczy zastosować kit szpachlowy produkowany przez dobre firmy lakiernicze, w formie gotowej masy lub płynu, który rozrabia się z pyłem drzewnym tego samego gatunku drewna, jaki naprawiamy Kiedy jednak zabytkowy, wielowiekowy parkiet byt zabezpieczany woskiem lub olejem, nałożenie „fugenu" będzie ryzykowne. Z czasem może on wypaść ze szczelin, a poza tym różnić się będzie znacznie w barwie od reszty parkietu. W prrypadku dużych szpar jedynym wyjściem wydaje się uzupełnienie ubytków cienkimi pasemkami drewna, wklejonymi w oczyszczone szczeliny. Natomiast mate szczeliny należy pozostawić swojemu własnemu losowi i traktować jako jeszcze jeden dowód historyczności parkietu.
Przy renowacji podłóg zabytkowych, zwłaszcza tych, które wcześniej wielokrotnie byty woskowane, lub, gdy chcemy uzyskać efekt na turalnego postarzenia drewna, a jednocześnie potrzebne jest wzmocnienie parkietu, stosujemy woski i oleje ktadzione na gorąco i zimno.
Mamy wtedy pewność, że na podłodze nie powstaną plamy i przebarwienia, jak może się to zdarzyć w przypadku użycia jakiegokolwiek rodzaju lakieru.

Podczas długotrwałego użytkowania parkietówtaflowych dwuwarstwowych zdarza się, że elementy wierzchnie ulegają wypadnięciu lub wytarciu. Spowodowane jest to najczęściej złą konserwacją podłogi, zawilgoceniem lub wadami podłoża (ugięcia legarów, degradacja drewna itp.). Zagubione elementy podłogi należy odtworzyć, zachowując w miarę możliwości ten sam gatunek drewna, kolor i rysunek słoju. Jeśli jednak nie dysponujemy oryginalnym materiałem, a jego zdobycie jest niemożliwe, możemy zastosować w niedużych, powtarzających się elementach inny materiał o podobnej strukturze, barwie i budowie słoja. Następnie elementy te, dostosowane do grubości zachowanego obtogu, naklejamy na oczyszczone wcześniej podłoże i obciążamy na czas schnięcia kleju. Po minimum 24 godzinach można przystąpić do cyklinowania, fugowania i woskowania lub lakierowania naprawionej powierzchni.

Zdarza się często, że niektóre tafle parkietowe są tak zniszczone i stare, iż zachowała się jedynie ich część spodnia. Także podłoże, na którym zamontowany jest parkiet uległo uszkodzeniu-konieczne jest więc w tym przypadku zdemontowanie całości podłogi i położenie jej od nowa. Zdejmowanie tafli parkietowych, które mają po renowacji i restauracji wrócić na dawne miejsce, musi odbywać się w sposób usystematyzowany i dokładny. Każda tafla powinna być opisana i ponumerowana w zależności od miejsca, w którym się znajdowała i na jakie musi wrócić (czy są to tafle bordiurowe, środkowe, drzwiowe, czy wypełniające). Demontaż parkietu powinien być poprzedzony wykonaniem dokumentacji zdjęciowej i rysunkowej, która pomoże w powtórnym ułożeniu wzoru. Zdjęte tafle parkietowe należy oczyścić i pozbawić gwoździ. Ramiak tafli spróchniaty lub zaatakowany przez grzyby, pleśń i owady trzeba wymienić na nowy. Na końcu całość spodów należy sprowadzić do jednej grubości i zaimpregnować wysokiej klasy preparatami grzybobójczymi i owadobójczymi. Następnie uzupełnia się wierzchnie części tafli.
W przypadku wykonywania nowych, brakujących tafli parkietowych konieczne jest zachowanie nie tylko identycznego wzoru i występujących tam gatunków drewna, ale i technologii produkcji.
Należy dokonać także naprawy podłoża - wymiany spróchniałych desek i legarów, wypoziomowania i wygładzenia podłoża oraz impregnacji środkami chroniącymi przed wilgocią, grzybem i owadami. Do naprawy i wyrównania podłoża ze zdrowych i suchych desek można zastosować specjalne masy szpachlowe pod parkiet renomowanych firm wytwarzających chemię parkieciarską. Wyrównanie i usztywnienie podłoża odbyć się może również poprzez zamontowanie na naprawionej ślepej podłodze płyty OSB 3 lub sklejki wodoodpornej. Należy jednak w tym przypadku zwrócić uwagę na poziom nowej podłogi względem innych pomieszczeń. Na tak przygotowane podłoże, w oparciu o dokumentację zdjęciową i notatki, ponownie układany jest parkiet. Tafle parkietowe można powtórnie montować na gwóźdź, można też z powodzeniem zastosować kleje poliuretanowe czy syntetyczne. Po zamontowaniu parkieu, wycyklinowaniu i zafugowaniu, przystępujemy do lakierowania lub woskowania czy olejowania. Tutaj jednak pojawia się problem natury estetycznej - tafle wykonane współcześnie, mimo użycia tych samych gatunków, koloru i usłojenia drewna, różnią się w znacznym stopniu od pozostałych. Należy więc przyciemnić nowo wykonane tafle parkietowe korzystając z gotowych materiałów konserwatorskich lub stosując roztwory chemiczne powodujące zmianę barwy drewna lub wykorzystując tradycyjne sposoby "patynowania" drewna.

w oparciu o dokumentację konserwatorską Wykonanie nowego parkietu do obiektu zabytkowego stwarza wiele problemów i wymaga mnóstwa pracy. Rozmiar robót zależy nie tylko od rodzaju zachowanych dokumentów, ale również od wymogów konserwatorskich związanych z technologią wykonania i montażu parkietu. Czasami jedyną zachowaną dokumentacją są stare fotografie podłóg. Należy w tym przypadku zaprojektować możliwe historycznie umiejscowienie tafli parkietowych i bordiury Łatwiejszą pracą jest wykonanie kopii parkietu, w momencie, gdy dysponujemy pełną dokumentacją podłogi. Na podstawie rysunków poszczególnych elementówtafli parkietowych oraz rzutów pomieszczeń, można wykonać dokładną rekonstrukcję starej podłogi. Materiał, z którego będą wykonane elementy parkietu powinien być jednorodny pod względem kolorystycznym i gatunkowym, z tym, który użyty byt przed wiekami. Czy konieczne jest również odtworzenie technologii wykonania i zamontowania parkietów? Obecnie nie wykonuje się parkietów opierając się jedynie na ręcznej robocie, jak to miało miejsce przed wiekami. Także grubości stosowanych obecnie parkietów różnią się od oryginalnych.
Materiał, z którego będą produkowane nowe tafle parkietowe musi być suchy i sezonowany, a jego wilgotność, przy starych i zaizolowanych obiektach nie powinna przekraczać 8%.

Gdy we wnętrzu zabytkowym nie zachowały się podłogi i brak jest także dokumentacji, lub gdy pomieszczenie zmieniło funkcję i trzeba by byto położyć tam parkiet, należy wykonać nowe projekty podłóg w oparciu o historyczny styl architektury wnętrza.
W tym celu, niezbędne jest zapoznanie się z historią powstania i przebudowy obiektu, planem restauracji poszczególnych sal, koncepcją kolorystyczną i proponowanymi meblami, a także z wymaganiami zarówno konserwatora zabytków, jak i inwestora.
Wszędzie tam, gdzie do wnętrza wkroczy nowoczesność, mniej ryzykownym będzie zaprojektowanie parkietów stonowanych we wzorze i kolorze, eleganckich i zdobnych jedynie poprzez formy tafli czy bordiur i użyty materiał.
Wyprodukowaną według projektów podłogę należy zamontować przy użyciu najwyższej klasy materiałów montażowych i według życzeń inwestora zabezpieczyć lakierami lub olejami i woskami.
Dobrze wykonany współczesny parkiet taflowy niczym nie powinien się różnić od najlepszych parkietów zabytkowych.

Tekst i zdjęcia: Bożena Małgorzata Kuczyńska-Cichocka

KONSERWACJA ZABYTKÓW - dotyczy stałego i systematycznego utrzymywania zabytku w stanie zastanym; odnosi się to do zachowania dobrego stanu zabytku oraz jego ochrony.
RENOWACJA-dotyczy odnowienia i odświeżenia obiektu zabytkowego.
RESTAURACJA - przywrócenie zabytkowi w mniejszym lub większym stopniu dawnych form ijego wartości artystycznej, niekoniecznie pierwotnej.
PSEUDO RESTAURACJA - przebudowa elementu zabytkowego nawiązująca do stylu całego zabytku.
REKONSTRUKCJA- jest to odtworzenie obiektu zabytkowego, który uległ zniszczeniu. Odbywa się to na podstawie zachowanych fragmentów i dokumentów archiwalnych.

Text zaczerpnięty z:
PROFESJONALNY PARKIET
fachowe czasopismo dla branży parkieciarskiej #3(7) maj 2002