Wybór wśród produktów służących do zabezpieczania drewnianych podłóg jest bardzo duży. Zróżnicowanie występuje pod względem sposobu nakładania, ostatecznego efektu i konserwacji.
Duży wybór lakierów i środków impregnujących do drewnianych podłóg oraz rosnąca liczba ludzi wrażliwych na ekologię przemawiają za tym, by opisać podstawowe cechy, a zatem i różnice pomiędzy tymi produktami. Uczulając tym samym parkieciarzy na specyficzność poszczególnych produktów, z nadzieją, że będą oni mogli lepiej doradzić swoim klientom, jakie zabezpieczenie podłogi wybrać.
Poruszając temat zabezpieczenia parkietu, warto wspomnieć o nieraz spotykanym zjawisku. Drewniana podłoga jest w zasadzie pierwszym elementem dekoracyjnym, który pojawia się w mieszkaniu. Należy jednak zaznaczyć, że choć parkiet jest luksusowy i niejednokrotnie bardzo kosztowny to pozostaje nadal podłogą. Bywają jednak ludzie, którzy traktują drewnianą podłogę jak bardzo drogi mebel. Uważają przy tym, by na jego powierzchni nie pojawiło się żadne zadrapanie, ryska, czy plamka. Tymczasem każdy wytrawny parkieciarz wie o tym, że parkiet (nawet ten najlepiej wykończony) staje się najpiękniejszy po jakimś czasie użytkowania. Dużo zależy od gatunku drewna, z jakiego jest zrobiona podłoga, czy dany gatunek jest wrażliwy na światło pod wpływem którego zmienia kolor. Ponadto drewniana podłoga właśnie w wyniku użytkowania nabiera charakteru.
Gama produktów do ochrony drewna jest bardzo rozległa. Można wybierać wśród lakierów nitro syntetycznych, poliuretanowych i akrylowych (rozpuszczalnikowych i wodnych) impregnacji systemami olejowo-woskowymi, olejowo-żywicznymi, olejowo-uretanowymi lub woskowaniem. Każdy system zabezpieczeń daje zupełnie inny efekt końcowy.
Producenci lakierów sprzedają dobre i sprawdzone lakiery wodne, które na zachodzie od lat 80 zdobywają coraz większy rynek, dzięki konsumentom, którym leży na sercu ekologia. Końcowy efekt, jaki dają wodne lakieryjest w minimalnym stopniu podobny do tego, jaki można uzyskać woskując podłogę. Warto zaznaczyć, że ekologiczność tego typu lakierów polegana zniwelowaniu o 90~ emisji organicznych związków lotnych, które ulatniają się podczas lakierowania. Zarówno lakiery wodne jak i te tradycyjne rozpuszczalnikowe składają się z żywicy, rozpuszczalnika (woda lub rozpuszczalnik organiczny), wypetniaczy nieczynnych, pigmentów i ewentualnych dodatków, które charakteryzują sposób nakładania lakieru. Więc kiedy zostanie zakończony cykl polimeryzacji (trwający kilka godzin) te lakiery tak jak wszystkie pozostałe wydzielają lotne substancję szkodliwe w tak matym stopniu, że nie mogą one mieć żadnego wpływu na otoczenie. Jedyne substancję, które są szkodliwe (takie jak metylobenzen, dimetylobenzen) zostały praktycznie wyeliminowane i zastąpione innymi rozpuszczalnikami, a jeśli nawet wchodzą w skład jakiegoś lakieru to ich ilość jest minimalna, tak by nie mogła być szkodliwa.
Żywice wykorzystywane do produkcji lakierówwodnych są, dyspergatorami (maleńkimi kropelkami rozproszonymi i oddzielonymi w woZdzie), one nadają tym lakierom wygląd mleka (mleko w istocie jest emulsją tłuszczu i protein). Rozróżniamy dyspergatory akrylowe (ze zróżnicowanymi właściwościami fizyczno-chemicznymi), dyspergatory poliuretanowe (otrzymane dzięki skomplikowanym reakcjom chemicznym, a charakteryzujące się doskonałą elastycznością i odpornością chemiczną), dyspergatory kopolimerów akrylowo/poliuretanowych (z ulepszeniem wtaściwości chemicznych dzięki wymieszaniu składników) i dyspergatory akrylowe na rozpuszczalniku katalizowane promieniami UV (ultrafioletowymi) te ostatnie są przeznaczone do celów przemysłowych.
W lakierach tradycyjnych (rozpuszczalnikowych) powstanie warstwy odbywa się za sprawą polimeryzacji wspomaganej przez ulatnianie się rozpuszczalnika i/lub katalizę. Tymczasem w lakierach wodnych powstanie warstwy odbywa się poprzez wyparowanie wody oraz zjawisko koalescencji: mikrośkopijne kropelki znajdujące się obok siebie ulegają deformacji i stapiają się ze sobą tworząc, po całkowitym odparowaniu wody, jednolitą warstwę żywicy. W lakierach wodnych dwuskładnikowych zjawiska fizyczne (odparowanie i koalescencja) zostały zintegrowane przez reakcję chemiczną spowodowaną dodaniem katalizatora. Ten dodatek wpływa bardzo korzystnie na ostateczną warstwę lakieru, która ma lepsze właściwości od warstwy lakieru poliuretanowego.
Inną kategorią produktów to systemy do impregnacji drewna substancjami olejowymi, olejowo-uretanowymi i olejowo-woskowymi. Przede wszystkim różnią się od lakierów mniejszą grubością warstwy i większą możliwością jej odnowy. Takie systemy wykorzystują właściwości drewna, które pochłania ciecz.
Duże zainteresowanie środkami impregnującymi drewno z jednej strony jest wynikiem dużych możliwości, jakie dają te środki (zmiana odcienia drewna, tatwość naprawiania szkód powstałych na parkiecie), z drugiej strony powodzenie tego typu środków można tłumaczyć tym, że wiele osób zwraca się ku naturze. Woski i oleje do konserwacji parkietów są uważane za środki naturalne. Nie dziwi, więc fakt, że producenci lakierów, zwłaszcza poliuretanowych i tych na bazie melaminy i formaldehydu, zanotowali w ostatnim czasie spadek sprzedaży tego typu produktów. Niewątpliwie przyczyna leży w tym, że takie lakiery nie są, przyjazne środowisku. W każdym przypadku uważny parkieciarz powinien zawsze czytać instrukcję zamieszczoną na lakierze. Należy zawsze pamiętać, że procesy chemiczne odpowiedzialne za polimeryzację żywic zawartych w lakierze zostały przewidziane na użytek w środowisku idealnym, czyli o temperaturze 20°C i normalnej wilgotności atmosferycznej. Zmiana temperatury i wilgotności w pomieszczeniu wpływa na czas reakcji chemicznej.
Innym rodzajem środków do zabezpieczania drewnianych podłóg są woski, składające się z dyspergatorów z wosków naturalnych i/lub syntetycznych na bazie rozpuszczalników węglowodorowych lub na bazie esencji terpentyny. Wyróżniamy woski stałe (do nakładania na gorąco), o konsystencji pasty (do nakładania na zimno) i w stanie ciekłym do konserwacji woskowanych powierzchni. Wspólną cechą wszystkich rodzajów wosku jest ich niska odporność na alkaliczne substancje ciekte, ale w ostatecznym rozrachunku wosk jest dobrym systemem zabezpieczania parkietu, ponieważ łatwo można naprawić powstate szkody.
Woskowanie jako sposób zabezpieczenia drewnianej podłogi jest najstarsze. Łatwość w nakładaniu wosku oraz wiara w to, że jest to jedyne zabezpieczenie drewna, które pozwala mu swobodnie oddychać są odpowiedzialne za jego długoletnią popularność. Tymczasem nie prawdą jest, by wosk pozwalał lepiej oddychać drewnu. Dawniej układano parkiety mniej dokładnie, ponadto same deszczułki nie trzymały dobrze wymiarów, dlatego między nimi powstawały szczeliny. Właśnie obecność szczelin i szpar między deszczułkami byty przyczyną powstania mitu o wosku, który pozwala lepiej oddychać drewnu. Współczesne badania laboratoryjne wykazały, że bez względu na zabezpieczenie drewno oddaje w takim samym stopniu wilgoć. Nie ma, więc różnicy między lakierem na wysoki połysk, a woskiem.
jasne jest, więc, że lakiery rozpuszczalnikowe sąrbardzo dobrym systemem zabezpieczenia podłogi. Są one odporne, podtoga tak zabezpieczona jest łatwa do utrzymania w czystości. Wspominając o podłogach lakierowanych warto przytoczyć kilka problemów, z którymi może spotkać się mato uważny parkieciarz.

Ich powstanie może być spowodowane zastosowaniem nieodpowiednich rozcieńczalników lub nie przestrzeganiem czasu reakcji wstępnej (dla lakierów dwuskładnikowych).

Zwykle powstają z powodu niedokładnego oczyszczenia podłogi z kurzu, pozostałości zaschniętego lakieru na narzędziach lub nadmiaru ładunków elektrostatycznych powstałych w wyniku szlifowania nawierzchni. Parkieciarz powinien unikać noszenia swetrów wełnianych lub sztucznych, ze względu na ich właściwości elektrostatyczne oraz bardzo dokładnie oczyszczać odkurzaczem przemysłowym pomieszczenie przeznaczone do lakierowania. Oprócz bardzo dokładnego odkurzenia pomieszczenia należy unikać przeciągów.

Taka wada powstaje w wyniku nie połączenia się kolejnych warstw lakieru.,Jego przyczyną może być zbyt powierzchowne lub niedokładne zeszlifowanie podłogi. Również nakładanie kolejnych warstw lakieru w zbyt dużych odstępach czasu może spowodować łuszczenie. W przypadku usuwania starej warstwy lakierniczej może pojawić się ten efekt w wyniku, szlifowania papierem ściernym w celu jej zmatowienia i nie zastosowania odpowiedniego rozcieńczalnika do czyszczenia powierzchni. Również nie usunięte ślady tłuszczu i/lub silikonu mogą spowodować łuszczenie warstwy lakierniczej.

Ominięcia mogą zostać spowodowane przez nieuważnego parkieciarza, który pracował w źle doświetlonym pomieszczeniu i zwyczajnie nie nałożył na krzyż w niektórych miejscach lakieru. Inną przyczyną może być częsta obecność w drewnach egzotycznych tłustych esencji, które wydostają się pod wpływem rozpuszczalników zawartych w lakierze sprawiając, że lakier „ucieka" z powierzchni drewna. Również zabrudzenia silikonem mogą się do tego przyczynić. Warto wspomnieć o zmianie koloru niektórych gatunków drewna, szczególnie tych egzotycznych (ipe, lapacho, mercusse, padouk i inne) pod wpływem lakierowania.
Należy dokonać lakierowania lub impregnacji na próbnym odcinku drewna.

Aleksander Bernaś

Text zaczerpnięty z:
PROFESJONALNY PARKIET
fachowe czasopismo dla branży parkieciarskiej #2(6) marzec 2002